Hoezo? Behoefte aan zelfdestructie (4)

Passiviteit kan natuurlijk ook zelfdestructief zijn. Niet gaan zwemmen als je in het water bent gevallen of niet opzij springen als je op het zebrapad loopt en er een auto op je af komt sjezen.

Het beeld, dat nu ineens bij me opkomt, is dat van die Chinese student, die tijdens een studentenopstand in 1989 op het Plein van de Hemelse Vrede in Bejing, voor een legertank ging liggen. De bestuurder van die tank stòpte. Voor hetzelfde geld was het studentje geplet……………..maar hier was eigenlijk wel sprake van een actie van de student: namelijk het bewust voor die tank gaan liggen ………………….. vervolgens was daar de passiviteit, afwachten of verplettering zou volgen. De nood moet wel hoog geweest zijn bij die student.

In de zeventiger jaren zat ik op een vormingsschooltje in Schiedam. Ik was 15, werkte al en toch  moest ik daar één dag per week heen. Leerplicht: alle werkende jongens en meisjes tussen de 15 en 17 jaar waren nog één dag per week leerplichtig. We zaten daar allemaal met de pest in ons lijf want we haatten school en bovendien werd ons zo ook nog eens dag loon door de neus geboord.

Het schooltje zat in een oud klooster onze groep bestond uit vier jongens en elf meiden; in alle groepen van dat schooltje waren de vrouwen in de meerderheid. Dat kwam omdat de meeste jongens er voor kozen om één dag per week naar een beroepsopleiding te gaan  bij een elektro-technisch bedrijf, een scheepswerf of een aannemer. Ik had geen zin in technisch werk; ik had en heb twee linker handen.

Ondanks de afkeer die we allemaal hadden aan die ene dag school was onze groep elke maandagochtend compleet; we verdienden en leerden dan wel niks op zo’n dag maar het was toch wel tof om onder het genot van een sjekkie, een beetje te ouwehoeren over het voetballen, over het werk en een beetje te stoeien met mekaar, zomaar voor de gein,  of om de leraar een beetje te zieken. Die wijven lulden vijf kwartier in een uur en maar filtersigaretjes paffen en make-up op hun smoeltjes smeren. Voor ons hadden ze geen belangstelling, ze behandelden ons als kleintjes. Hùn vrienden waren al tegen de twintig; sommigen meiden werden al opgehaald door vrienden met een auto!

Om stipt negen uur begon de leraar zijn verhaal af te steken over de activiteiten van de dag.

Normaal bestond zo’n schooldag uit een praatblok, een creatief blok en een sportblok. Op een dag hadden we een excursie naar een kazerne: de van Ghentkazerne in Rotterdam. Mariniers worden daar opgeleid. De meest fanatieke soldaten worden marinier, heb ik me wel eens laten vertellen. Het is de keuze van de groep om daar eens op excursie te gaan. Vooral de meiden zijn daar enthousiast over, waarschijnlijk vanwege de te verwachten sjans met Jan Soldaat.

Onze leraar, een jaar of vijfentwintig, slank,  lang haar, sik, spijkerpak, Zware Van Nelle roker,  Cees, heette hij, vertelde de groep dat hij helemaal niks van het leger moest hebben. Hij was principieel tegen geweld, zei hij en hij had militaire dienst geweigerd. Hij was wat je noemt een erkend gewetensbezwaarde. Zijn vervangende dienstplicht vervulde hij op dit schooltje. Eerlijk gezegd interesseerde ons dat geen reet of die Cees nou wel of niet in militaire dienst was geweest. Raar vond ik het wel, net als de andere jongens….je moest toch je land verdedigen als dat aangevallen zou worden…….een rare vent, hoor, die Cees,  anders ………… maar wel aardig…..beetje te aardig.

Wij, de jongens gingen altijd aan een tafeltje apart zitten. We werden meestal gek van dat gezeik van die wijven en die nagellakstank………. Cees zat even bij de dames aan tafel……hij moest wel. Hij was een leuke verschijning; de dames  gooiden het direct vanaf 9 uur al op ‘pesterige soort versiertoer’.  Ze deden net alsof ze naar Cees luisterden…… schoven steeds een beetje meer naar hem toe…….bliezen per ongeluk expres rook in zijn gezicht …………………….. het spreken werd hem zowat onmogelijk maakt. Zijn inleidend verhaaltje over de excursie en zijn dienstweigering interesseerde ze helemaal niks…..steeds dichter  schoven ze naar hem toe……….hij kon ternauwernood nog zij armen bewegen …….. Lucy maakte het wel erg bont ……zij zat tegenover Cees en wroette met haar ontblote voetje bij Cees tussen zijn benen……….. zat ze zijn kruis te masseren…..! Hij kreeg het er duidelijk flink benauwd van. Zo vlug als hij kon glipte hij bij de meiden weg en schoof bij ons aan; onder hoongelach van de dames.  De actie van de dames had succes gehad: zij konden weer doorgaan met waar zij vrijwel allemaal dol op waren: babbelen en optutten.

(wordt vervolgd)